Μια από τις πιο απλές πρακτικές για να ετοιμάσεις ένα φαγητό με σούπερ γεύση, χωρίς ιδιαίτερο κόπο και σπατάλη ενέργειας, είναι να ρίξεις όλα τα υλικά, το ένα μετά το άλλο σε ένα σκεύος -κατσαρόλα, ταψί, τηγάνι- και να τ’ αφήσεις στη φωτιά, μέχρι να μεταμορφωθούν σε ένα νόστιμο, χορταστικό φαγητό. Πραγματικά, το One Pot Meal, όπως λέγεται στα αγγλικά, είναι σωσίβιο νοστιμιάς και ταχύτητας και σίγουρα αξίζει να πάρει περίοπτη θέση στην κουζινική μας ατζέντα…
Η έκφραση “one pot meal” περιγράφει έναν τρόπο μαγειρέματος πολύ απλό και βολικό: βάζεις στην κατσαρόλα το ένα υλικό μετά το άλλο, χωρίς να χρειάζεται να μαγειρέψεις κάποιο από αυτά ξεχωριστά (να το σοτάρεις, να το τηγανίσεις, να το ψήσεις), λαμβάνοντας υπ΄ όψιν μόνο τον χρόνο που απαιτείται, για να γίνει κάθε ένα από αυτά. Το one pot meal, λοιπόν, είναι ένα ολοκληρωμένο φαγητό, όπου όλη η μαστοριά είναι να υπολογίσεις σωστά τη διαφορά χρονικής φάσης κατά την οποία θα προσθέσεις το κάθε υλικό της συνταγής.
Στα ελληνικά και στην ελληνική κουζίνα, θα μπορούσαμε να ονομάσουμε αυτόν τον τρόπο μαγειρέματος “σύβραση”, με την έννοια ότι σε ένα σκεύος -κατσαρόλα, ταψί, τηγάνι-, τα διάφορα τρόφιμα μαγειρεύονται όλα μαζί, αν και βλέποντας την ετυμολογία της λέξης, συν +βράση θα λέγαμε πως πρόκειται για μαγειρευτά, δηλαδή φαγητά, που για την ετοιμασία τους χρησιμοποιείται μάλλον η κατσαρόλα και όχι το ταψί ή το τηγάνι.
Σχεδόν σε κάθε μαγειρική κουλτούρα σε ολόκληρο τον κόσμο, υπάρχει μια παραδοσιακή συνταγή, που είναι ένα είδος “one-pot meal”. Ιδού λίγα παραδείγματα: το γαλλικό κασουλέ (cassoulet) με φασόλια, αρνί, πάπια κονφί και λαχανικά, η ιταλική σούπα μινεστρόνε (minestrone) με φασόλια, κοφτό μακαρονάκι, λαχανικά, η ισπανική παέγια (paella) με ρύζι, κουνέλι, λουκάνικα, λαχανικά, θαλασσινά, το ελληνικό γιουβέτσι με κοκκινιστό κρέας και κριθαράκι στον φούρνο, το ελληνικό χοιρινό πρασοσέλινο.
Ακόμα, τα κινέζικα stir-frying, με βασικό σκεύος το καταπληκτικό γουόκ. Όλα τα παραπάνω έχουν έναν κοινό παρανομαστή: ετοιμάζονται εξ ολοκλήρου σε ένα σκεύος.
Η προέλευση του one pot meal
Το one pot meal έχει βαθιές ρίζες στο παρελθόν της γαστρονομίας. Η ιστορικός Raey Tannahill, στο εμβληματικό βιβλίο της “Food in History”, υποστηρίζει ότι ξέραμε να βράζουμε νερό πολύ πριν την ανακάλυψη της αγγειοπλαστικής, γύρω στο 6000 π.Χ. και ότι ο προϊστορικός άνθρωπος χρησιμοποιούσε σαν δοχεία τα καύκαλα της χελώνας ή τα στομάχια των ζώων που σκότωνε για να βράζει νερό μαζί με ρίζες, χόρτα, άγρια δημητριακά και κάποια κόκαλα με ό,τι σάρκα είχε απομείνει επάνω.
Είναι, λοιπόν, το one pot meal ένας σοφά υπολογισμένος τρόπος μαγειρικής, που περιέχει σ’ ένα γεύμα όλα τα ουσιώδη -πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λαχανικά και επιπλέον έχει λάβει υπόψη και τον κόπο που θα έκανε ο μάγειρας για να καθαρίσει έναν νεροχύτη και μια κουζίνα φίσκα σε βρώμικα σκεύη; Όχι, η προέλευσή του βρίσκεται ακριβώς στην αντίθετη μεριά, σε σχέση με τα περί υγιεινού φαγητού, προσεκτικής επιλογής των κατάλληλων πρώτων υλών και εξοικονόμησης χρόνου. Οι αρχές του βρίσκονται στην έλλειψη επαρκούς τροφής και στην ανάγκη να εξοικονομηθεί και το ελάχιστο κομμάτι από τα διαθέσιμα, τα όποια διαθέσιμα: όσπρια, λαχανικά, ένα κομματάκι παστό, μια φέτα ψωμί, ένα κομμάτι λαρδί, λίγο λάδι.
Μπορούμε να φανταστούμε, λοιπόν, μια χύτρα, μια μεγάλη κατσαρόλα με νερό, να σιγοβράζει επάνω στη φωτιά, και ό,τι διαθέσιμο υπήρχε, ιδιαίτερα τους χειμώνες, που η τροφή ήταν ακόμα πιο σπάνια, ό,τι περίσσευε, να πέφτει μέσα για να μαγειρευτεί και να χορτάσει την οικογένεια. Έτσι ξεκίνησε το one pot meal, και σιγά -σιγά, με την απαλλαγή μας από τη συνεχή απειλή της έλλειψης τροφής και της πείνας, μετατράπηκαν αυτά τα φαγητά της ανάγκης στα διάφορα περίτεχνα ή πιο απλά πιάτα, που απολαμβάνουμε σήμερα.
Πώς να μαγειρέψουμε ένα νόστιμο one pot meal
Το βασικό στοιχείο σε αυτόν τον τόσο απλό τρόπο μαγειρέματος, είναι να γνωρίζουμε τον σωστό χρόνο που χρειάζεται το κάθε υλικό για να μαγειρευτεί. Δηλαδή πότε να το προσθέσουμε στην κατσαρόλα έτσι ώστε να μην λιώσει, να μη μείνει ωμό, να μη λασπώσει, να μη διαλυθεί. Με αυτό κατά νου, είναι προφανές ότι σε ένα πιάτο με κρέας, λαχανικά και ζυμαρικά προηγείται το κρέας, προστίθενται τα λαχανικά, που χρειάζονται περισσότερο χρόνο και στο τέλος, τα ζυμαρικά ή το ρύζι μαζί με τα λαχανικά που χρειάζονται λιγότερο χρόνο. Για παράδειγμα, ένα κοτόπουλο κοκκινιστό με ρύζι και καρότα στην κατσαρόλα, ακολουθεί αυτή τη σειρά: πρώτα τσιγαρίζεται το κοτόπουλο στο λάδι, μετά προστίθεται το κρεμμύδι, μετά προστίθεται η ντομάτα, ενώ τα καρότα, αν είναι σε χοντρά κομμάτια, προστίθενται μαζί με το ρύζι ενώ αν είναι ψιλοκομμένα προστίθενται 9 -10 λεπτά μετά από τη στιγμή που θ’ αρχίσει να βράζει το ρύζι και θα χαμηλώσουμε τη φωτιά (αφού το ρύζι χρειάζεται 16 λεπτά για να γίνει) ώστε να μη λιώσουν.
Με την ίδια λογική ετοιμάζονται και τα one pot meal με ψάρι, λαμβάνοντας υπ´ όψιν πως, σε αυτή την περίπτωση, το ψάρι μπαίνει τελευταίο (επειδή το πολύ μαγείρεμα το κάνει σκληρό, όπως και τα θαλασσινά). Ας πάρουμε για παράδειγμα τον λεμονάτο παστό μπακαλιάρο με πατάτες, πράσο και άνηθο στον φούρνο. Πρώτα μπαίνουν οι πατάτες σε ροδέλες, τα πράσα κομμένα κατά μήκος σε κομμάτια 5 εκ. και το λάδι στο ταψί και μισοψήνονται, γύρω στα 15 λεπτά. Τότε, προστίθεται ο μπακαλιάρος, ο άνηθος και λίγο νερό για να γίνει και το ψάρι, πράγμα που χρειάζεται άλλα 10-15 λεπτά. Στο τέλος, προστίθεται το λεμόνι (γιατί αν το βάλουμε από την αρχή πικρίζει και χάνει τη φρεσκάδα του) κουνάμε το ταψί να πάει παντού και αυτό είναι όλο.
Ένα τελευταίο παράδειγμα είναι τα φαγητά με βάση τα όσπρια, ένα άλλο βασικό τρόφιμο με κριτήριο τις πρωτεΐνες που περιέχουν. Ένα ωραίο one pot meal είναι τα μαυρομάτικα φασόλια με σπανάκι. Βάζουμε τα μαυρομάτικα φασόλια στην κατσαρόλα μαζί με ένα ξερό κρεμμύδι και 2-3 σκελίδες σκόρδο ψιλοκομμένα και 1 φλ. φρέσκια ντομάτα ξυσμένη. Μαγειρεύουμε σε χαμηλή φωτιά να μαλακώσουν σχεδόν τελείως και να μείνουν με το λάδι τους. Αλατίζουμε, προσθέτουμε μια γερή φούχτα ψιλοκομμένο άνηθο και μαϊντανό και 3 φούχτες σπανάκι πλυμένο και στεγνωμένο καλά. Ανακατεύουμε γρήγορα σε δυνατή φωτιά 2-3 φορές να μαραθεί το σπανάκι και τα βότανα, ρίχνουμε λίγες σταγόνες λεμόνι και το φαγητό είναι έτοιμο.
Το διατροφικά πλήρες one pot meal
Σήμερα, έχουμε όλες τις γνώσεις και ευτυχώς όλες τις επιλογές στη διάθεσή μας, για να συνδυάσουμε τα “ιστορικά” πλεονεκτήματα του one pot meal (ταχύτητα στην προετοιμασία, εύκολος καθαρισμός του χώρου, οικονομία ενέργειας και χρημάτων) με τα οφέλη ενός πλήρους, ισορροπημένου γεύματος. Μπορούμε, δηλαδή, στο ίδιο φαγητό να συνδυάσουμε πρωτεΐνες, υδατάνθρακες λαχανικά και λιπαρά σ’ ένα πολύ νόστιμο σύνολο, είτε τρώμε όλα τα τρόφιμα είτε είμαστε χορτοφάγοι είτε είμαστε vegan.
Μερικές ιδέες θα μπορούσαν να είναι και οι εξής:
Σπανακόρυζο με ψάρι ή κοτόπουλο, φακόρυζο με κρεμμύδια, όλες οι ομελέτες με λαχανικά, καλαμαράκια με ρύζι και λαχανικά, μανιτάρια με φαγόπυρο, χοιρινό με καρότα, πατάτες, κρεμμύδια και ντομάτα, αρνί με μαρούλια και λεμόνι, γίγαντες με σπανάκι, μοσχάρι γιουβέτσι με κριθαράκι και σπανάκι, το κερκυραϊκό ψάρι μπιάνκο (με πατάτες, πολύ σκόρδο, πιπέρι και λεμόνι) στην κατσαρόλα, βραστό κοτόπουλο ή αρνί ή μοσχάρι με κολοκυθάκια και καρότα και μακαρόνια βρασμένα στο ζουμί τους, τραχανάς με ντομάτα, λεπτοκομένα κολοκυθάκια και φέτα, ψάρι με φασολάκια φρέσκα, ρύζι και κάρι, ζυμαρικά ολικής αλέσεως βρασμένα σε ζωμό λαχανικών με τριμμένο τυρί, κυβάκια ωμής ντομάτας και φρέσκα βότανα, σάλτσα ντομάτας με λαχανικά και αβγά “ποσέ” στο τηγάνι, σάλτσα με κιμά και λαχανικά σαν λαχματζούν, μπριάμ με κοτόπουλο ή γαλοπούλα, κοτόσουπα με λαχανικά και ρύζι, χοιρινό λεμονάτο με λαχανόρυζο.
Ακολουθούν ενδεικτικές συνταγές:
Updated: 14/01/21
Ημ/νια α' δημοσίευσης: 08/02/19
