Σύμφωνα με τα λεξικά, «τέλειος» χαρακτηριζεται αυτός που έχει φτάσει στην τελειότητα και δεν έχει κάποιο ελάττωμα. Ουσιαστικά, είναι κάποιος αψεγάδιαστος. Είναι, όμως, αυτό δυνατό; Πολλές φορές αισθανόμαστε την ανάγκη να φαινόμαστε τέλειοι. Όχι, με την έννοια της ολοκλήρωσης, αλλά κυρίως, με την έννοια της εμφάνισης και της έλλειψης ελαττωμάτων. Από τον χαρακτήρα και την εξωτερική μας εμφάνιση, μέχρι κάθε λογής καταναλωτικό προϊόν, η σύγχρονη τάση είναι η εμφάνιση -το φαίνεσθαι- να παραπέμπει στην τελειότητα. Δεδομένου, βέβαια, ότι η τελειότητα στη φύση είναι μάλλον ανύπαρκτη, το ανθρώπινο αυτό ζητούμενο δεν είναι παρά ένας ευσεβής πόθος, είτε αναφέρεται σε έμβια όντα, είτε σε άψυχα αντικείμενα.
Αυτό ισχύει και στον χώρο της διατροφής, όπου το σύγχρονο marketing έχει επιβάλει ανάλογους κανόνες σε όλα τα διατροφικά στάδια• από τις πρώτες ύλες (π.χ. φρούτα, λαχανικά) έως και το στήσιμο του πιάτου. Μάλιστα, έχει εισχωρήσει και στα social media, όπου κυριαρχούν φωτογραφίες με άρτια πιάτα, στημένα με μαθηματική ακρίβεια ή ολοστρόγγυλα λαχανικά και φρούτα χωρίς κανένα απολύτως ψεγάδι.
Με τη μόλυνση του περιβάλλοντος, την υπερθέρμανση του πλανήτη, την ανεπάρκεια καλλιεργήσιμης γης κ.ά., το πρόβλημα του food waste ή αλλιώς της σπατάλης τροφίμων βγήκε στην επιφάνεια. Καθημερινά, καταλήγουν στις χωματερές τεράστιες ποσότητες μαγειρεμένου ή μη φαγητού, που δεν έχει καταναλωθεί αλλά και τόνοι πρωτογενών προϊόντων, τα οποία έχουν κριθεί ακατάλληλα για κατανάλωση. Ο λόγος; Η κρατούσα αντίληψη, που πρεσβεύει ότι ποιότητα και εμφάνιση πάνε χέρι – χέρι. Με περίσσια ευκολία, σχεδόν όλοι μας, χωρίς να το σκεφτόμαστε, πετάμε φαγητό ή πρωτογενή προϊόντα με άσχημη εμφάνιση και ουσιαστικά χωρίς να το καταλαβαίνουμε πετάμε στα σκουπίδια τα χρήματά μας και ενέργεια, προερχόμενη από όλες τις διαδικασίες που χρειάστηκε να γίνουν, για να φτάσει σε εμάς ένα προϊόν.
Τα στατιστικά μιλούν από μόνα τους:
Παράλληλα, η συνεχόμενη αύξηση του πληθυσμού τις τελευταίες δεκαετίες και τα προβλήματα σίτισης και λειψυδρίας -που ταλανίζουν πλέον μεγάλες πληθυσμιακές ομάδες- φώτισαν ακόμη πιο έντονα το σημαντικό ζήτημα, που προκύπτει από την απόρριψη μεγάλων ποσοτήτων προϊόντων -όπως τα φρούτα και τα λαχανικά- εξαιτίας της εμφάνισης.
Το κόστος της «άσχημης εμφάνισης»
Σήμερα, η εμφάνιση ενός λαχανικού ή φρούτου έχει μεγάλη σημασία για το εάν θα πουληθεί, ωστόσο η απόφαση και η επιλογή δεν περιορίζεται μόνο στον καταναλωτή… Αρχικά, ξεκινά από τον παραγωγό, συνεχίζεται με τον προμηθευτή, έπειτα τον πωλητή και καταλήγει στον καταναλωτή. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, σε κάθε στάδιο να πετιούνται λαχανικά και φρούτα, που οι καταναλωτές δε θα ήθελαν να αγοράσουν μόνο για λόγους εμφάνισης. Αξίζει, πάντως, να σημειωθεί, ότι οι διαφοροποιήσεις σε χρώμα, σχήμα, μέγεθος σε κάθε λαχανικό ή φρούτο είναι απολύτως φυσιολογικές και δεν έχουν σχέση ούτε με την υγιεινή ούτε με τη διατροφική αξία του.
Πώς ένα φρούτο ή λαχανικό θεωρείται «κακόσχημο»;
Αναφερόμαστε, φυσικά, σε «κακόσχημα» προϊόντα που είναι απολύτως φρέσκα, θρεπτικά και νόστιμα, δηλαδή σε λαχανικά ή φρούτα, στα οποία το εξωτερικό τους σχήμα λειτουργεί αποτρεπτικά στη ψυχολογία του καταναλωτή και γι’ αυτό δεν τα τοποθετεί στο καλάθι του. Τα «κακόσχημα» λαχανικά στο εξωτερικό πωλούνται 20% με 30% φθηνότερα και αρκετά συχνά είναι πολύ πιο αρωματικά και νόστιμα, αφού η εμφάνισή τους υποδεικνύει πως υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να μην έχουν χρησιμοποιηθεί χημικά και φάρμακα για την καλλιέργειά τους. Έτσι, μια λίγο μαυρισμένη μπανάνα, εμφανισιακές ατέλειες, πιο ώριμα φρούτα ή ένα όχι και τόσο ομοιόμορφο λαχανικό, δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από το αντίστοιχο «τέλειο».
Τα «κακόσχημα» φρούτα και λαχανικά, που πετιούνται επειδή έχουν εμφανισιακές ατέλειες, αποτελούν τεράστιο κομμάτι του food waste. Σύμφωνα με νέα στοιχεία, το ένα τρίτο της συνολικής παραγωγής τροφίμων παγκοσμίως απορρίπτεται, επειδή δεν πληροί τα εμφανισιακά κριτήρια των καταναλωτών και της αγοράς.
#eat_ugly: από την Αμερική στην Ευρώπη
Στις ΗΠΑ, το κίνημα να μην πετάμε λαχανικά και φρούτα εξαιτίας της εμφάνισής τους έχει όνομα και λέγεται eat ugly. Μάλιστα, και στην Ευρώπη έχει μεγάλη ανταπόκριση, αφού ήδη στην Κοπεγχάγη έχει ανοίξει σούπερ μάρκετ, που πουλά αποκλειστικά φρούτα και λαχανικά που θεωρούνται άσχημα με 30% έως 50% πιο φθηνή τιμή από τα αντίστοιχα «όμορφα». Παράλληλα, η γαλλική αλυσίδα σούπερ μάρκετ Intermarché ξεκίνησε την καμπάνια «Inglorious fruits and vegetables», στην οποία «κακόσχημα» τρόφιμα προσφέρονται 30% φθηνότερα.
3 εύκολοι τρόποι για να σπάσετε τον κύκλο των χαμένων τροφίμων (και παράλληλα να ενισχύσετε τα «κακόσχημα»)
1. Ψωνίστε με λίστα
Μια εύκολη συνήθεια, που θα μειώσει την κατανάλωση των χαμένων τροφίμων, είναι να ψωνίζετε με λίστα και να την τηρείτε, ώστε να μην αγοράζετε επιπλέον τρόφιμα, από αυτά που χρειάζεστε.
2. Επιλέξτε κακόσχημα λαχανικά και φρούτα
Χαρίστε μια ευκαιρία στα φρούτα και λαχανικά, που δε φαίνονται όμορφα. Στην πραγματικότητα, είναι πολύ πιθανό να είναι πιο νόστιμα και ενδεχομένως πιο υγιεινά, χάρη σε χαμηλότερα επίπεδα χημικών παρεμβάσεων.
3. Χρησιμοποιείστε τα απομεινάρια του φαγητού σας
Φτιάξτε νέα πιάτα, χρησιμοποιώντας τα απομεινάρια της προηγούμενες μέρας, όπως ακριβώς κάνουμε και τα Χριστούγεννα. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τα εναπομείναντα λαχανικά ή και «κακόσχημα», που αγοράζετε για σάλτσες και συνοδευτικά κυρίως γευμάτων.
Όπως κάθε ακρότητα, έτσι και η σπατάλη τροφίμων έφτασε σε ένα τέλμα, με την ανάδειξη της αναγκαιότητας προστασίας του περιβάλλοντος και της υποχρέωσης για διασφάλιση τροφής για όλους. Κάνοντας απλές αλλαγές στις συνήθειές μας -όπως σας προτείνουμε παραπάνω- ή δωρίζοντας τρόφιμα σε κοινωνικά παντοπωλεία, χώρους φιλοξενίας ή και σε φιλοζωικές οργανώσεις, σπάμε τον κύκλο και της σπατάλης τροφίμων και των «τέλειων» φρούτων και λαχανικών, αφού ο μόνος στόχος των τροφίμων είναι να καταναλωθούν και να προσφέρουν ευχαρίστηση.
Updated: 06/05/21
Ημ/νια α' δημοσίευσης: 01/11/19
