Η τελευταία διέτία έφερε καταλυτικές αλλαγές στην καθημερινότητά μας, μία εκ των οποίων η στροφή πολλών στην περιποίηση των κήπων και των λουλουδιών στις βεράντες, ως δημιουργική διαφυγή απέναντι στον πολλαπλασιασμό των ωρών που περνάμε πια στο σπίτι. Αποτέλεσμα; Κάποιες ταράτσες της πόλης μας να πρασινίσουν όσο ποτέ.
Αυτή η στροφή, πέρα από μία πρώτης τάξης ευκαιρία για να περάσει κάποιος δημιουργικά την ώρα του, έχει και άλλες παραμέτρους, καθώς η ενασχόληση με την περιποίηση των φυτών, δημιουργεί ηρεμία και χαλάρωση. Γιατί όμως να μην την δούμε και ως μία εξαιρετική ευκαιρία να έρθουμε πιο κοντά στη λογική της καλλιέργειας κάποιων δικών μας λαχανικών και μυρωδικών; Μήπως είναι και μία ωραία ευκαιρία να λειτουργήσει και εκπαιδευτικά, μαθαίνοντας στα παιδιά τους τρόπους καλλιέργειας, την εποχικότητα των λαχανικών και τόσα άλλα που ειδικά στις πόλεις είναι δύσκολο να μάθουν;
Μερικές γλάστρες, κάποιο παρτέρι στο μπαλκόνι, μία γωνιά σε ένα κήπο, και εύκολα θα έχουμε τα δικά μας μυρωδικά για μία σάλτσα, ή κάποια λαχανικά για τη σαλάτα μας, έχοντας ελέγξει πλήρως την καλλιέργειά τους.
Πώς θα πετύχουμε μία καλή σοδειά
Για να πετύχει το εγχείρημα, χρειάζεται να δούμε με μεγάλη προσοχή κάποιες ιδιαίτερες παραμέτρους. Η περίοδος που θα τα φυτέψουμε, το πόσο φωτεινό ή όχι θα είναι το σημείο, το είδος των σπόρων που θα προμηθευτούμε, αλλά και το κατάλληλο πότισμα και η στήριξη των φυτών είναι στοιχεία που θα μας βοηθήσουν για ένα καλό αποτέλεσμα. Όλα αυτά εξάλλου είναι που θα μας κάνουν να αφιερώσουμε χρόνο και να μάθουμε τις ανάγκες ενός φυτού από την ώρα που θα το φυτέψουμε μέχρι όταν αυτό αρχίσει να παράγει καρπούς.
Εάν βρίσκεστε σε περιοχή με μεγάλη ηλιοφάνεια, είναι καλό να το εκμεταλλευτείτε ώστε να φυτέψετε ντομάτες, πιπεριές και κολοκυθιές. Γενικότερα στα φυτά αρέσει το φως, ωστόσο στα παραπάνω είναι απαραίτητο για να αποδώσουν καλούς και νόστιμους καρπούς. Ο μαϊντανός όπως και το σέλινο, χρειάζονται φως, όμως ιδανικά να μην είναι υπερβολικό, καθώς κιτρινίζουν εύκολα τα φύλλα τους. Καρότα, λαχανάκια Βρυξελλών και κρεμμύδια, χρειάζονται αρκετό νερό, ιδανικά να διατηρείτε το έδαφος που τα έχετε φυτέψει συνεχώς υγρό. Αυτά τα βοηθήσει να αναπτυχθούν και να καλοσχηματίσουν τους καρπούς τους. Σε περιοχές που έχει περισσότερο κρύο, επιλέξτε να φυτέψετε πιο ανθεκτικά φυτά, όπως είναι το μαρούλι, το μπρόκολο, το κουνουπίδι, αλλά και τα λάχανα.
Η εποχικότητα και οι καιρικές συνθήκες
Αρχικά, πρέπει να δούμε με μεγάλη προσοχή τι μπορούμε να φυτέψουμε και πότε. Δεν γίνονται όλα τα φυτά όλες τις εποχές του χρόνου. Η αλήθεια βέβαια είναι ότι Άνοιξη είναι κατάλληλη για τα περισσότερα. Πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα της εποχής είναι το αγγούρι, οι μελιτζάνες, οι μπάμιες, οι ντομάτες, οι πιπεριές, τα κολοκύθια. Τα αρωματικά φυτά, απ’ την άλλη, μπορείτε να τα φυτέψετε όλο το χρόνο, ιδανικά όμως σε γλάστρες, για να μπορείτε να τα μεταφέρετε όπου χρειαστεί, ανάλογα και με τις καιρικές συνθήκες. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να επιδείξουμε και στον τρόπο ποτίσματος. Για παράδειγμα, η ρίγανη θέλει ελάχιστο νερό, σε αντίθεση με το μαϊντανό που θέλει αρκετό νερό. Πρέπει λοιπόν κάθε αρωματικό να το έχουμε φυτέψει στη δική του γλάστρα, ώστε το καθένα να μπορεί να δεχτεί το νερό που χρειάζεται.
Στην περίπτωση όμως που δεν έχουμε αρκετό χώρο, και πρέπει να φυτέψουμε κάποια λαχανικά στην ίδια γλάστρα, τότε μπορούμε να συνδυάσουμε τον μαϊντανό με τον άνηθο, καθώς αναπτύσσονται σχεδόν με την ίδια ταχύτητα, οπότε θα αναπτυχθούν σωστά. Το σέλινο, καλό θα είναι να αποφύγετε να το φυτέψετε με οποιοδήποτε καθώς έχει την τάση να επεκτείνεται και αργά ή γρήγορα θα εξολοθρεύσει οποιονδήποτε… συγκάτοικο! Ένα ακόμη αρωματικό που έχει πολύ ενδιαφέρον να διατηρούμε στο μπαλκόνι μας είναι ο δυόσμος. Δεν θέλει πολύ νερό γιατί σαπίζει εύκολα, αλλά δεν πρέπει να παραμένει και ξηρό το έδαφος που τον φιλοξενεί. Σε μία μέτρια γλάστρα, φροντίστε να ρίχνετε ένα ποτήρι του νερού σε καθημερινή βάση, κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Όταν το χειμώνα θα ξεραθεί, φροντίστε η γλάστρα να παραμείνει άθικτη, καθώς την επόμενη άνοιξη θα φυτρώσει και πάλι.
Η ρίγανη επίσης είναι ένα πολύ ευαίσθητο και συνάμα εξαιρετικό αρωματικό που συνήθως τη βρίσκουμε σε πετρώδη εδάφη στη Νότια Ελλάδα. Μία ρίζα άγριας ρίγανης, για να αναπτυχθεί σωστά πρέπει να είναι μόνη της στη γλάστρα, να είναι τοποθετημένη με ανατολικό προσανατολισμό και χωρίς να την μετακινείτε. Για να αποδώσει αρωματικές κορφές, πρέπει να έχετε προνοήσει ώστε το χώμα να είναι αναμεμειγμένο με πέτρες και να την ποτίζετε όσο 2-3 φορές την εβδομάδα, τους καλοκαιρινούς ζεστούς μήνες.
Η σπορά και οι… αποστάσεις ασφαλείας
Για να μπορέσουν τα φυτά να αναπτυχθούν καλά, μία πολύ σημαντική εργασία είναι, πριν τη φύτευση, να γίνει πολύ καλή προεργασία του χώρου και καλό όργωμα, όταν πρόκειται για κήπο, ή καλό ανακάτεμα του χώματος όταν πρόκειται να φυτέψουμε σε γλάστρα. Επίσης, πρέπει να είμαστε σίγουροι για την ποιότητα του χώματος, ώστε τα φυτά να αναπτυχθούν καλά. Η σπορά τους πρέπει να γίνει σε κατάλληλη απόσταση και ανάλογα με το πώς αναπτύσσεται κάθε φυτό, ώστε να του δώσουμε χώρο να αναπνέει. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, ότι ο ήλιος είναι απαραίτητος για την ανάπτυξη των φυτών και την προστασία τους από την ανάπτυξη ζιζανίων.
Η ιδανική απόσταση που πρέπει να έχουν όλα τα φυτά μεταξύ τους είναι τουλάχιστον 40 εκατοστά, ώστε να μπορεί να διέρχεται ο αέρας και να φωτίζονται σωστά. Βέβαια ανάλογα το χώρο που έχουμε στη διάθεσή μας μπορούμε να κάνουμε μερικές εκπτώσεις, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για μικρά ποώδη φυτά, όπως είναι ο μαϊντανός, το δεντρολίβανο, ο δυόσμος και διάφορα άλλα. Όταν όμως θέλουμε να φυτέψουμε ντομάτες, πιπεριές, αγγουριές, μελιτζάνες, τότε τα πράγματα είναι πιο αυστηρά καθώς εάν δεν τηρηθούν τουλάχιστον τα 40 εκατοστά απόσταση φύτευσης, τότε μεγαλώνοντας το ένα θα εμποδίζει το άλλο, περιορίζοντας σημαντικά την ποιότητα της παραγωγής αλλά και την ποσότητα.
Μικροί κήποι σε γλαστράκια
Η φύση χωράει παντού, ακόμη και σε μια μικρή βεράντα ή ένα παράθυρο. Μικρά γλαστράκια με αρωματικά φυτά μπορούν να παραταχθούν σε σειρές σε μια ραφιέρα. Βασιλικός, μαϊντανός, δυόσμος, σχοινόπρασσο, ακόμη και ρόκα είναι μικρά αρωματικά φυτά που τα κόβουμε και ξαναβλασταίνουν. Ρίγανη, θυμάρι, θρούμπι, δενδρολίβανο μπορούν να καλλιεργηθούν σε μικρά γλαστράκια, όπου δεν αντέχουν για πολύ, αλλά μας εξυπηρετούν για περισσότερο από ένα μήνα. Αν έχουμε χώρο μπορούμε να τα καλλιεργούμε σε μέτριες και μεγάλες γλάστρες, όπου αντέχουν πολλά χρόνια και απαιτούν ελάχιστη φροντίδα.
Τα περισσότερα φυτά του λαχανόκηπου μπορούν να καλλιεργηθούν σε γλάστρες: οι ντομάτες, σε μικρόκαρπες και μεγαλόκαρπες ποικιλίες, είναι από τα πιο δημοφιλή στους καλλιεργητές του μπαλκονιού και της ταράτσας.
Αν έχετε περισσότερο χώρο, έναν μικρό κήπο ή μια μεγάλη βεράντα ή ταράτσα, η καλλιέργεια σε μεγάλες ξύλινες ζαρτινιέρες, μπορεί να αποφέρει μια ικανοποιητική σοδειά, ακόμη και αν η έκτασή του είναι μόλις ένα τετραγωνικό μέτρο. Ακόμη και φρούτα μπορούμε να έχουμε στο μπαλκόνι μας: Οι φράουλες είναι πολυετή φυτά που αντέχουν στην παγωνιά, χάνουν τα φύλλα τους το χειμώνα και ξαναβλασταίνουν. Πολλαπλασιάζονται εύκολα και αναπτύσσονται σε μακριούς βλαστούς από το μητρικό φυτό. Τις φυτεύουμε συνήθως σε «πυθάρια» με πολλαπλά ανοίγματα, όπου μπορούν εύκολα να ριζώσουν. Ένα κουμ κουάτ χωρά σε κάθε βεράντα που δεν εκτίθεται στην παγωνιά. Μια λεμονιά χρειάζεται περισσότερο χώρο, μπορεί να ζήσει αρκετά χρόνια και να μας χαρίζει μοσχοβολιστά ζουμερά λεμόνια.
Από πού να ξεκινήσουμε;
Η αλήθεια όμως είναι ότι από κάπου πρέπει να ξεκινήσουμε. Δεν σημαίνει ότι ξαφνικά θα γεμίσουμε τον κήπο ή το μπαλκόνι μας με φυτά, που στο τέλος ούτε χρόνο θα έχουμε για να τα περιποιηθούμε αλλά ούτε και τις απαραίτητες γνώσεις. Προτείνουμε να ξεκινήσετε από κάτι βατό, με το οποίο θα τεστάρετε και τις δυνάμεις σας. Για παράδειγμα η φύτευση μίας ρίζας ντομάτας είναι μία καλή αρχή καθώς θα έχετε και όλη την ευκαιρία να δείτε τα στάδια ανάπτυξης του φυτού.
Αρχικά λοιπόν, θα χρειαστείτε μία μεγάλη γλάστρα, ιδανικά άνω των 30 λίτρων. Στο κάτω μέρος θα τοποθετήσετε μερικές πέτρες, είτε που θα μαζέψετε μόνοι σας, είτε που θα αγοράσετε. Εάν τις μαζέψετε μόνοι σας φροντίστε να τις έχετε αφήσει στον ήλιο ώστε να απολυμανθούν. Αφού βάλετε τις πέτρες στο κάτω μέρος της γλάστρας, προσθέστε το χώμα, που έχετε προμηθευτεί. Ζητήστε χώμα για καλλιέργεια λαχανικών.
Το φυτό της ντομάτας αφού φυτευτεί την Άνοιξη, ιδανικά προς τα τέλη Απριλίου, για να αποφύγετε πιθανή πτώση της θερμοκρασίας που θα την επηρεάσει αρνητικά. Ποτίζετε αρχικά σε καθημερινή βάση από μισό λίτρο νερό, και στη συνέχεια περισσότερη ποσότητα αλλά μέρα παρά μέρα. Το χώμα θα πρέπει να διατηρείται υγρό. Καθώς το φυτό θα μεγαλώνει, θα χρειαστεί μερικά στηρίγματα. Στη συνέχεια θα κάνουν την εμφάνισή τους τα κίτρινα λουλουδάκια της ντομάτας, τα οποία θα γονιμοποιηθούν από τις μέλισσες. Οι ντομάτες θα αρχίσουν να σχηματίζονται και σε περίπου 80 ημέρες από τη φύτευση, οι πρώτες θα είναι έτοιμες. Θα πρέπει να καθαρίζετε το φυτό από ξερά φύλλα, ενώ όσο κόβετε τις ντομάτες θα πρέπει να απομακρύνεται και τα φύλλα σταδιακά από το κάτω μέρος του κορμού και γύρω από τις ντομάτες που έχετε ήδη αφαιρέσει.
Καλή σοδειά!
