Πείτε μου ένα ψάρι που σας θυμίζει καλοκαίρι και στοιχηματίζω ότι εννιά στους δέκα θα σκεφτούν τον κολιό. Κολιοί και σκουμπριά και άλλα πελαγίσια ψάρια της ίδιας οικογένειας, το καλοκαίρι είναι πιο στρουμπουλά και ψωμωμένα (γι' αυτό τότε ονομάζονται και λιπαρίτες). Κολυμπάνε κατά κοπάδια και ψαρεύονται με συρτή και τσαπαρί ακόμα και από ερασιτέχνες ψαράδες, σ' αυτό το γραφικό "σπορ" των καλοκαιρινών διακοπών. Τις υπόλοιπες εποχές που είναι πιο αδύνατα, ξεραίνονται και γίνονται οι γνωστοί μας τσίροι, άφθαστος ουζομεζές. Αλλά και τους ζεστούς καλοκαιριάτικους μήνες σε μερικά κυκλαδίτικα νησιά, ο κολιός ανοίγεται στη μέση, αλατίζεται και κρεμιέται στον ήλιο να στεγνώσει. Κατόπιν ψήνεται λίγο στα κάρβουνα (αναδύοντας μυρωδιές που σε κάνουν ν' αναζητάς επειγόντως ουζάκι) και κάνει την ονομαστή "γούνα".
Scomber japonicus η ονομασία του κολιού και αν θέλετε να τον ξεχωρίσετε από το ξαδερφάκι του το σκουμπρί προσέξτε τα πολύ μεγάλα γαλάζια μάτια του, το σχήμα του που είναι πιο στρουμπουλό, τη γαλαζοπράσινη ράχη με τις καμπυλωτές ρίγες που είναι λιγότερο έντονες από του σκουμπριού, τη λευκή κοιλιά, τα μεγάλα λέπια στο θώρακα. Πάντως, οι τρόποι μαγειρέματος παραμένουν πρακτικά οι ίδιοι, ακόμα και αν πολλοί θεωρούν το σκουμπρί νοστιμότερο. Τους μεγαλύτερους κολιούς θα τους ψήσετε στη σχάρα ή στο γκριλ και θα τους σερβίρετε με λαδολέμονο. Το "εύκολο" οικογενειακό καλοκαιρινό τραπέζι τους θέλει "πλακί" στο φούρνο: θα ξαπλώσετε τα καθαρισμένα ψάρια στο ταψάκι, θα μοιράσετε επάνω και κάτω πολλή ντομάτα στον τρίφτη με αρκετό σκόρδο σε φετάκια, αρκετό μαϊντανό, θα περιχύσετε με μπόλικο ελαιόλαδο, θα τα αρτύσετε με δάφνη και, αν θέλετε, μερικούς κόκκους μπαχάρι, θα ακουμπήσετε επάνω μερικά φετάκια ντομάτας. Γρήγορο και νοστιμότατο φαγητό. Οι συνταγές που ακολουθούν είναι πιο ασυνήθιστες, αλλά εξίσου νόστιμες.
