Περίεργο όνομα για ελληνικό φαγητό, που ανήκει μάλιστα στον σκληρό πυρήνα των αστικών μας συνταγών; Και ναι και όχι. Πέρα από τη νοστιμιά του και την αρκετή δουλειά που έχει, το παστίτσιο (pasticcio) , έρχεται ως λέξη από την Ιταλία και σημαίνει «μπερδεμένο», «ανακατωμένο». Όπως ακριβώς είναι, δηλαδή, ένα καλό παστίτσιο, όπου κάτω από μια πυκνή μπεσαμέλ, ενώνονται τα μακαρόνια, η σάλτσα και ό,τι άλλο υλικό μας κάνει κέφι, εκτός βεβαίως από τον κιμά με τον οποίο φτιάχνεται η κλασική και πιο δημοφιλής εκδοχή του.
Σύμφωνα με το Νίκο Σαραντάκο, όμως, η λέξη παστίτσιο είναι αντιδάνειο. Προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «πάσσω» που σημαίνει πασπαλίζω, ραίνω κάτι με κάτι: με αλάτι και έχουμε τα παστά, με αλεύρι και έχουμε την πάστα, κλπ. Από εδώ πέρασε στα λατινικά η λέξη γύρω στον 4ο μ.Χ. αιώνα και έγινε «pasta», από εδώ βγήκε και το pasticcio για να περιγράψει σε γαστρονομικό επίπεδο ένα πλούσιο φαγητό με στρώσεις από ζυμαρικά, σάλτσα, κρεατικά, ψαρικά, λαχανικά κλπ (ή και μια ζύμη που περιέχει στρώσεις από διάφορα υλικά). Η λέξη ξαναγύρισε στην Ελλάδα ως παστίτσιο από τον Τσελεμεντέ, με τη μπεσαμέλ του από πάνω και έγινε το γνωστό, υπέροχο εθνικό μας φαγητό. Σαν μπερδεμένη υπόθεση που είναι το παστίτσιο (κατά κυριολεξία), μπορεί να περιέχει οποιοδήποτε υλικό, ανάλογα με την εποχή και τις ιδιαίτερες μέρες του χρόνου. Τα σαρακοστιανά παστίτσια που σας προτείνουμε απέχουν από το κρέας και το ψάρι, αλλά δεν σνομπάρουν το τυρί και τα αβγά (τα τελευταία μπορούν και να παραληφθούν χωρίς να απειλείται η νοστιμιά της συνταγής). Η χορτοφαγική μπεσαμέλ και η μπεσαμέλ με φυτικό γάλα που προτείνονται, υπηρετούν διπλό ρόλο: από τη μια ικανοποιούν όσους αντιμετωπίζουν τη Σαρακοστή απλώς ως αποχή από ορισμένες τροφές και ως ευκαιρία αποτοξίνωσης και από την άλλη, δίνουν την ευκαιρία για την πειραματική απόδοση μιας κλασικής σάλτσας, κάτι σαν το remix του τραγουδιού «Ακρογιαλιές –Δειλινά» του Τσιτσάνη από τους Ιμάμ Μπαϊλντί σε ρυθμό gipsy jazz…Σε μερικούς αρέσει. Άλλοι προτιμούν την ορίτζιναλ εκδοχή (και της μπεσαμέλ με βούτυρο και γάλα, και του τραγουδιού με τη Στέλλα Χασκίλ και τον Τσιτσάνη στα φωνητικά).
Updated: 20/03/20
Ημ/νια α' δημοσίευσης: 22/03/16
