Κάποτε την κάναμε μόνο κολοκυθόπιτα, γλυκιά ή αλμυρή. Τα τελευταία χρόνια κάθε σπίτι έχει και μια συνταγή κολοκυθόσουπας -λογικό γιατί είναι εύκολη και πεντανόστιμη. Κι έτσι, σιγά-σιγά μπήκε και στην καθημερινή κουζίνα μας αυτό το λαχανικό με την εντυπωσιακή εμφάνιση, που ίσως ήταν και ο λόγος να την αποφεύγουμε. Το μέγεθός της πράγματι τρομάζει, ειδικά αν δεν την έχεις ποτέ διαχειριστεί. Γιατί αν το κάνεις μια φορά, θα καταλάβεις πως δεν υπάρχει ιδιαίτερη δυσκολία. Άλλωστε, τα περισσότερα παντοπωλεία πλέον την προσφέρουν κομμένη σε μικρότερα κομμάτια. Πού είναι λοιπόν το πρόβλημα;
Φανταστείτε ότι κόβετε ένα πεπόνι -μοιάζει πολύ! Κάτω από το σκληρό της περίβλημα κρύβεται μια σάρκα που τη χειρίζεσαι σαν παιχνίδι: κόβεται εύκολα σε μικρά κομμάτια, ψήνεται σχετικά γρήγορα -γρηγορότερα από την πατάτα- και γίνεται… σχεδόν ό,τι θέλεις! Ψητή στον φούρνο, θα συνοδέψει κρεατικά αλλά και ορισμένα ψαρικά. Σε τάρτα, μαζί με τυριά και μυρωδικά. Σαν γέμιση σε λαζάνια στον φούρνο ή στο φοβερό ριζότο κολοκύθας της βόρειας Ιταλίας. Δίνει τις πιο νόστιμες βελουτέ σούπες, γρήγορα και εύκολα, για ένα πρώτο πιάτο με σίγουρη επιτυχία. Μπαίνει σε σουφλέ, γίνεται γκρατέν, συνδυάζεται με τυριά, με αλλαντικά, με άλλα λαχανικά. Η ήπια και σχεδόν γλυκιά γεύση της, την κάνει ιδανική για γλυκίσματα.
Πώς τη διαλέγουμε και τη συντηρούμε: κίτρινη, κοκκινωπή, σφαιρική, κυλινδρική ή αχλαδόσχημη… Όταν αγοράζουμε ολόκληρη κολοκύθα προσέχουμε να είναι σκληρή, βαριά για το μέγεθός της και να μην έχει σημάδια ή χτυπήματα. Σε περίπτωση που την αγοράσουμε κομμένη, προσέχουμε η σάρκα να είναι φρέσκια και «ζωντανή», ένδειξη ότι κόπηκε πρόσφατα. Η γλυκύτητα εξαρτάται από την ποικιλία του σπόρου, το έδαφος καλλιέργειας και τις κλιματολογικές συνθήκες, αλλά μια ένδειξη είναι το χρώμα της σάρκας, που συνήθως είναι πιο βαθύ όταν είναι πιο γλυκιά σε γεύση. Σημειώστε, ότι το έντονο πορτοκαλί χρώμα της οφείλεται στην υψηλή ποσότητα καροτενοειδών που περιέχει, ενώ είναι πλούσια και σε βιταμίνες Α και C καθώς και σε πρωτεΐνες, λιπαρά οξέα και μαγνήσιο και φυσικά, περιέχει πολλές φυτικές ίνες.
Ολόκληρη, μπορεί να διατηρηθεί εκτός ψυγείου μέχρι και τρεις μήνες σε σκιερό και δροσερό μέρος, που αερίζεται καλά και δεν έχει υγρασία. Κομμένη σε κομμάτια, τυλίγεται σε μεμβράνη και διατηρείται για λίγες ημέρες στο ψυγείο. Αν θέλουμε να την διατηρήσουμε στην κατάψυξη για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, μια λύση είναι να την τρίψουμε στον τρίφτη και να την κλείσουμε μέσα σε σακούλα τροφίμων. Ωστόσο, η βαθιά κατάψυξη δεν θα ευνοήσει τη γεύση της.
Πώς την καθαρίζουμε: την ακουμπάμε σε μια σταθερή βάση, ώστε να μην γλιστράει. Με ένα μαχαίρι με μακριά, κοφτερή λάμα την κόβουμε στη μέση και καθαρίζουμε εσωτερικά τα σπόρια της. Κατόπιν, την κόβουμε κάθετα σε μικρότερες φέτες και αφαιρούμε από κάθε φέτα τον εξωτερικό, σκληρό φλοιό. Έτοιμη!
Τα αρώματα που αγαπάει: της ταιριάζει το φασκόμηλο, ο δυόσμος, το εστραγκόν αλλά και το πορτοκάλι και λατρεύει μπαχαρικά σαν το μοσχοκάρυδο, την κανέλα και τον κόλιανδρο. Το τζίντζερ, επίσης, της ταιριάζει τρελά στις σούπες. Συνδυάστε την ψητή κολοκύθα με φρέσκα τυριά σαν το κατσικίσιο σεβρ αλλά και με αλλαντικά ωρίμανσης όπως το προσούτο και το χαμόν.
Η κολοκύθα στην παραδοσιακή μας κουζίνα
Από την κολοκυθόσουπα που συνηθίζουν στην Κομοτηνή, μέχρι την αλμυρή κολοκυθόπιτα με φέτα και μοσχοκάρυδο που αγαπούν στη Σάμο κι από την κολοκύθα στην κατσαρόλα με ντομάτα και κρεμμύδι ή το «σοφικό» μαζί με μελιτζάνες και άλλα λαχανικά της Ικαρίας, η χρήση της κολοκύθας σε παραδοσιακές συνταγές δεν είναι πολύ εκτεταμένη, αλλά έχει ενδιαφέρον. Θα τη συναντήσουμε, ακόμα, στην Κρήτη με ξυνόχοντρο και χοχλιούς, σε τηγανητές φέτες που συνοδεύονται με σκορδαλιά, μέσα σε κεφτέδες, αλλά και σαν γλυκό κουταλιού (ρετσέλι). Στη Μήλο πάλι, το γλυκό κολοκύθα το ονομάζουν κουφέτο και είναι γλυκό του γάμου. Η κολοκύθα, λοιπόν, χρησιμοποιείται στις τοπικές κουζίνες ανά την Ελλάδα με διάφορους τρόπους, ενώ η πιο γνωστή πανελλήνια εκδοχή της είναι η γλυκιά πίτα με λεπτό φύλλο κρούστας, που πασπαλίζεται με ζάχαρη άχνη και κανέλα.
Πώς μαγειρεύουμε την κολοκύθα, συνδυασμοί και tips
Όσον αφορά τον τρόπο ψησίματος, την βράζουμε ή την μαγειρεύουμε στον ατμό, μπορούμε να την τηγανίσουμε, αλλά τη νοστιμότερη εκδοχή της την παίρνουμε αν την ψήσουμε στον φούρνο. Ιδέες:
• την κόβουμε σε λεπτές φέτες, τις τηγανίζουμε ελαφρά και τις προσθέτουμε σε μια πράσινη σαλάτα
• γίνεται υπέροχος πουρές, που ταιριάζει όχι μόνο με κρέας αλλά και με ορισμένα ψαρικά
• νοστιμίζει ένα απλό πιλάφι, κομμένη σε κομματάκια και σοταρισμένη σε βούτυρο
• συνδυάζεται με κοντά ζυμαρικά ή γίνεται νιόκι μαζί με τυριά, προσούτο ή άλλα λαχανικά
• γίνεται νόστιμο σουφλέ, ή απλό γκρατέν στον φούρνο, σκέτη ή με άλλα λαχανικά
• δίνει νόστιμη γλύκα σε μια αλμυρή τάρτα, αλλά και σε ένα χειροποίητο ζυμωτό ψωμί
• κάνει μοναδικές βελουτέ σούπες, αρωματισμένη με τζίντζερ, με φασκόμηλο, με ξύσμα πορτοκαλιού
• γίνεται μαρμελάδα, γλυκιά πίτα (π.χ. με σταφίδες), κέικ, τσάτνεϊ και γλυκό του κουταλιού
Μια ιδέα για γλυκό «της στιγμής» είναι να την κόψουμε σε μικρά κομμάτια, να την πασπαλίσουμε με ζάχαρη και κανέλα και να την ψήσουμε για λίγο στον φούρνο ή στο τηγάνι, μέχρι να μελώσει. Μια αλμυρή ιδέα πάλι, είναι να αλείψουμε φέτες ή κομμάτια κολοκύθας με ελαιόλαδο και να τα καρυκεύσουμε με αλάτι, διάφορα πιπέρια και μπαχαρικά όπως το κύμινο και ο κόλιαντρος και να τα ψήσουμε στον φούρνο για ένα υπέροχο συνοδευτικό για το κρέας μας!
